...................

‘सूर माझे सोबती’ या नाटकाचं लेखन पूर्ण झाल्यावर माझ्या या नव्या नाटकाला पहिला आशीर्वाद मिळाला, तो सुप्रसिद्ध नाट्यअभिनेत्री व गायिका फैयाज यांचा. एप्रिल २००७मध्ये माझ्या सुमधुरा संगीत विद्यालयाच्या रौप्यमहोत्सवी वर्षात फैयाज यांच्या हस्ते नाटकाच्या संहितेचं प्रकाशन झालं. त्याच कार्यक्रमात रसिकांसमोर नाटकाच्या संक्षिप्त भागाचं नाट्यवाचनही झालं. नाटकाचा विषय सर्वांना आवडला आणि रसिकांच्या मनात नाटकाविषयी उत्सुकता निर्माण झाली.

नाटकाची नायिका ही संगीत क्षेत्रातील नवोदित गायिका. लहानपणापासून आवडीनं जोपासलेली कला. त्यांत तिने मिळवलेलं प्रावीण्य. स्वत:चे कार्यक्रम करून लोकप्रियता मिळवत असताना आणि संगीत क्षेत्रात स्वत:चं करिअर करत असताना झालेलं लग्न. सासरच्या मंडळींकडून करिअरला पाठिंबा मिळावा अशी असलेली तिची अपेक्षा. नाटकाचा नायक हा ‘आयटी’ क्षेत्रातील तरुण. सध्याच्या युगात, या तरुणांना आपल्या कामाच्या ठिकाणी सतत स्वत:ला सिद्ध करावं लागतं. निरनिराळी आव्हानं पेलावी लागतात. दिलेल्या वेळात दिलेली उद्दिष्टे पूर्ण करावी लागतात. या ओढाताणीत त्यांना स्वत:च्या कुटुंबासाठी वेळ देता येत नाही, ही सत्य परिस्थिती आहे. ती घरच्यांनाही समजून घ्यावी लागते. 

हे सर्व नायकाला समजत असूनही येणारी अगतिकता. त्यामुळे नायिकेच्या गाण्यावर खूश होऊन तिला मागणी घालणारा नायक. नंतर मात्र स्वत:च्या कामाच्या व्यापात आणि ताणात गुरफटलेला. तशातच मित्रांनी केलेल्या बायकोच्या स्तुतीनं त्याचा जागा होणारा पुरुषी अहंकार आणि एका वादविवादाच्या क्षणी तो तिला बाहेर कार्यक्रम करण्यास मनाई करतो. नायिका कोलमडते. अशा वेळी तिच्या पाठीशी उभी राहते तिची सासू. एके काळी गाणं शिकूनही तिला सांसारिक अडचणींमुळे गायनात प्रगती करायला जमलेलं नसतं, पण सुनेच्या बाबतीत असं होऊ देणार नाही, अशी भूमिका ती घेते. नायिकेचे गानरसिक मित्र व मैत्रीण आणि नायकाचा मित्र हेदेखील नायिकेला वेळोवेळी धीर देतात.

एखाद्या चुकीच्या वागण्यामुळे कोणी एकदम खलनायक होत नाही, तर त्यासाठी परिस्थिती कधी कारणीभूत असते. त्यामुळे परिस्थिती बदलली, की पुन्हा चूक सुधारता येते. अशा वेळी संयमाने परिस्थिती हाताळावी लागते, असा विचार मी त्या नाटकातून मांडला. नवरा-बायको, आई-मुलगा, सासू-सून, मित्र-मैत्रिणी अशा विविध नात्यांची घट्ट वीणही त्या कथानकात दिसून येते. कठीण प्रसंगातही कोणतंच नातं तुटेपर्यंत ताणायचं नसतं, हे दाखविण्याचा प्रयत्न यातून केला आहे. याशिवाय कठीण प्रसंगातून बाहेर येण्यासाठी सासू सुनेला घरच्या घरी क्लास सुरू करण्याबद्दल सुचवते, यातून, फक्त कार्यक्रम न करता शिकवणं हेही तितकंच महत्त्वाचं आहे, असा विचार नाटकातून मांडला आहे. यथावकाश सून क्लास सुरू करते. तिचे विद्यार्थी यश मिळवू लागतात. नायकही त्याच्या करिअरमध्ये प्रगती करतो. स्वत: तणावातून बाहेर पडल्यावर त्याला त्याची चूक उमगते आणि पत्नीचे कार्यक्रम ठरवण्यात तोच पुढाकार घेऊ लागतो. योग्य वेळी दाखवलेला संयम, सासूचं मिळालेलं समर्थन यांतून नायिका संसारातही यशस्वी होते, पण ती त्याला मनोमन सांगते, ‘जीवनाच्या या प्रवासी सूर माझे सोबती’. 

नाटकाच्या निर्मितीनंतर खरा कस लागला, तो नाटक रसिकांपर्यंत पोचवण्याच्या प्रयत्नात. पहिला प्रयोग रंगला, अर्थातच होम ग्राउंडवर, म्हणजे बोरीवलीच्या प्रबोधनकार नाट्यगृहात. कौतुकानं रसास्वाद घेणाऱ्या बोरिवलीकर रसिकांनी पहिल्या प्रयोगाला उत्तुंग प्रतिसाद दिला. आमचा उत्साह द्विगुणित झाला. नाट्यव्यवसायातील एका हितचिंतकानं कानमंत्र दिला, ‘नाटकाच्या निर्मितीत कोणतीही कसूर ठेवायची नाही, पण प्रत्येक प्रयोगाच्या खर्चावर मात्र काटेकोरपणे नियंत्रण ठेवायचं. फ्री पासेस वाटायचे नाहीत. आपली किंमत आपणच राखायची.’ परंतु नाट्यगृहाची शनिवार-रविवारची तारीख मिळणं, वर्तमानपत्रातून जाहिराती देणं, जाहिरातींसाठी डिझाइन करणं, नाट्यगृहावर तिकिट विक्रीची व्यवस्था करणं या सर्व गोष्टी स्वत: करणं आणि यासाठी माणूस नेमून करवून घेणं, या दोन्ही प्रकारे काम करताना, नाट्यव्यवसायातील प्रस्थापितांकडून आलेले अनुभव फार काही चांगले नव्हते. प्रस्थापित वर्तमानपत्रातील रिपोर्टर्सनी प्रतिसाद दिला नाही, पण असे असले तरी आमच्या कलाकार टीममधील सर्वांचा उत्साह दांडगा होता. त्यामुळे सर्व अडचणींवर मात करत, मुंबईतील सर्व नाट्यगृहांत आम्ही दोन दोन प्रयोग केले. पुढे काही संस्थांकडून कॉन्ट्रॅक्ट शोजही मिळाले. चार महिन्यांत आम्ही पंधरा प्रयोग केले. नाटकाचा विषय आणि संगीत अधिकाधिक रसिकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी, सेट, प्रॉपर्टी, मेकअप, वेशभूषा बदल अशा गोष्टींना काट देऊन, फक्त नाट्यवाचन आणि गायनातून नाटक सादर करत राहावं असाही विचार या निमित्ताने केला गेला. 

या नाटकाच्या बोरीवलीच्या प्रथम प्रयोगास आवर्जून उपस्थित राहून, पं. तुळशीदास बोरकरांनी दिलेला हा लेखी अभिप्राय.. 

याव्यतिरिक्त ‘मुंबई थिएटर फेस्टिव्हल २००८’साठीही या नाटकाची निवड झाली होती. ही निवड जाहीर करताना शशी भालेकर यांनीही नाटकाचे कौतुक केले. चेंबूर महिला समाजाच्या पदाधिकाऱ्यांनीही नाट्यमहोत्सवासाठी निवडलं गेलेलं हे नाटक उत्कृष्ट असल्याचे म्हटले. 

ई-मेल : madhuvanti.pethe@gmail.com